Mheshimiwa Mgeni Rasmi, Waziri Mkuu wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, Mheshimiwa Kassim Majaliwa Majaliwa (Mbunge), hitifaki imefuatwa.

Mheshimiwa Waziri Mkuu, ningependa kuanza kwa kutoa takwimu: hili ni kongamano la nane, ambapo tumeshafanya makongamano saba yaliyopita. Yote yalilenga kuangazia changamoto za mwaka husika ambazo Tanzania inakabiliana nazo, na jinsi gani tunaweza kupanga mipango ya kutatua changamoto hizo. Tukiangalia tulipoanzia mwaka 2017 hadi sasa, tumekuwa tukijadili teknolojia mbalimbali, lakini mara nyingi tumekuwa tukiangazia jinsi teknolojia hizo zinavyoweza kuleta maendeleo ya kiuchumi na kijamii.

Kwa kuzingatia maendeleo ya teknolojia yanayoendelea duniani na jinsi Tanzania ilivyopiga hatua, mwaka huu tumeamua kongamano letu liangazie masuala ya Artificial Intelligence (AI, yaani akili bandia) na robotics, ili tuone jinsi teknolojia hizi zinaweza kuleta mapinduzi ya kiuchumi na kijamii.

Kongamano letu lilipoanza, lilichukua siku 3 tu. Lakini mwaka jana tukaamua kuongeza hadi kuwa siku 5 mfululizo, karibu kama wiki nzima. Tumefanya hivyo kwa sababu moja kubwa: Tanzania tunahakikisha tunajenga uchumi wa kidigitali ambao ni jumuishi. Na kwa kuwa ni jumuishi, kuna makundi maalum tunayohitaji kuyaangalia na kuenda nayo pamoja. Hii ni kwa sababu tunachokusudia ni mapinduzi makubwa sana.

Ningependa kukupa taarifa, Mheshimiwa Waziri Mkuu, kuhusu vikao na mawasilisho mbalimbali yaliyofanyika kuanzia Jumapili, tarehe 13 Oktoba 2024, hadi siku ya kufunga, Alhamisi, tarehe 17 Oktoba 2024.

Kwa undani, siku ya kwanza ya mkutano, iitwayo Siku ya Wanawake katika ICT (tarehe 13 Oktoba 2024), ilianza kwa hotuba kuu iliyozungumzia mafanikio na changamoto wanazopitia wanawake katika sekta ya TEHAMA.

Siku ya pili tuliangazia mafanikio na changamoto wanazokutana nazo vijana katika sekta ya TEHAMA.

Siku ya tatu ndio kongamano lilipoanza rasmi ambapo mada nyingi zilijadiliwa. Ningependa kueleza zaidi kuhusu siku ya kwanza, ambapo kulikuwa na mawasilisho na majadiliano nane. Tuliangazia mada mbalimbali zinazohusu mafanikio na changamoto. Kwanza tuliangalia nafasi ya mwanamke katika dunia ya akili bandia (AI) na ni mambo gani tunapaswa kuyarekebisha ili kuhakikisha kwamba wote tunaendelea pamoja. Pia tulijadiliana kuhusu kampuni changa (startups) zinazoongozwa na wanawake. Tulijaribu kualika wanawake waliofanikiwa Tanzania katika eneo hili ili kuonyesha kwamba mafanikio yanawezekana na kuonyesha njia ambazo zinaweza kuwasaidia wanawake wengine kuingia katika sekta hiyo.

Kitu ambacho tunakifahamu ni kwamba wanawake, kiasili, ni wajasiriamali. Kwa hiyo, wanapopata fursa ya kutumia teknolojia hizi, zinaweza kuwasaidia kufanya shughuli zao kwa ufanisi zaidi na kufanikisha mambo mawili makubwa katika uchumi wetu wa Tanzania. Kwanza, kutengeneza ajira kwa vijana, na pili, kuongeza mchango wa sekta ya TEHAMA katika pato la taifa. Tulijadiliana kwa undani na wachokoza mada wote siku hiyo walikuwa wanawake. Kwa hiyo, tulipata mafanikio makubwa sana, na siku hiyo ilikuwa ya mafanikio mazuri.

Siku ya pili ilikuwa ni siku ya vijana. Tulijadili masuala yale yale, changamoto wanazokutana nazo na vitu ambavyo vijana wanavitaka. Tuliangalia jinsi ya kupata mitaji, jinsi ya kuanzisha kampuni, na jinsi ya kuhakikisha kwamba kampuni zinaweza kutoka nje ya nchi. Lakini, Mheshimiwa Mgeni Rasmi, ningependa kueleza kitu kimoja ambacho kiliwagusa wengi katika siku hiyo, na kilitugusa sisi pamoja na watu wa nje. Uwepo wa vijana wa sekondari kutoka shule za mchepuo wa Kiswahili na Kiingereza, ambao walionyesha umahiri mkubwa katika teknolojia ya robotics na akili bandia (AI). Hii ilionyesha kwamba sio tu teknolojia hii ipo Tanzania, lakini imefikia hadi ngazi ya elimu ya sekondari. Hilo ni jambo kubwa sana, Mheshimiwa Mgeni Rasmi, katika jinsi tunavyoongoza nchi yetu. Kwa hiyo, iliwavutia watu wengi sana, na vijana hao wataenda kushiriki mashindano ya Akili Mnemba na Akili Bandia huko Uturuki.

Siku ya tatu tulikuwa na majadiliano matano yaliyogusa mada mbalimbali. Siku ya nne tulikuwa na majadiliano saba, na siku ya tano, ambayo ni leo, tumefanya majadiliano mawili.

Kuhusu mawasilisho ya kitafiti yaliyofanyika, siku ya kwanza kulikuwa na mawasilisho matano kutoka sehemu mbalimbali. Siku ya pili yalikuwa kumi na mawili. Siku ya tatu, yalikuwa matano. Siku ya nne yalikuwa saba, na leo hii tumekuwa na mawasilisho matatu kama nilivyosema awali.

Katika kongamano hili, kwa mara ya kwanza tumepata mwitikio mkubwa sana wa watoa mada kutoka nje ya nchi. Kwa mfano, tulipata watoa mada kutoka Marekani, Umoja wa Ulaya (Finland, Italia, na Estonia), Afrika Kusini, Asia, na Mashariki ya Kati. Hii inafanya kongamano hili kuwa na sura ya kimataifa, lakini pia linaonekana kuwa na sura ya Kiafrika kwa namna kubwa. Nasema hivyo kwa sababu leo hii, Mheshimiwa Mgeni Rasmi, utashuhudia utoaji wa zawadi za mashindano ya kwanza kabisa barani Afrika yanayohusu akili bandia na robotics. Kwa hiyo, tukiangalia hayo yote kwa ujumla, kongamano hili la sasa la TAIC lina sura ya Kiafrika kabisa.

Sasa, nikija kwenye mada tulizozingatia, nitapitia haraka kidogo. Tuliangalia kwanza jinsi ya kutengeneza rasilimali watu katika eneo la akili bandia (AI), akili mnemba, na robotics. Pia, tuliangalia namna ya kutengeneza akili bandia ambayo itasaidia katika mambo mawili: kwanza, kutengeneza jamii inayotumia teknolojia hiyo, na pili, kuangalia jamii inayotumia maarifa katika kufanya shughuli zake.

Pia tuliangalia masuala ya jinsi ya kutengeneza mazingira wezeshi kwa ajili ya akili bandia (AI) kwa sababu, kama ulivyoona kwenye video na ulivyosikia, ili akili bandia ifanye kazi vizuri, ni muhimu sana kuwa na mazingira wezeshi. Kulikuwa na majadiliano pia kuhusu eneo la Tehama linaloitwa Digital Public Infrastructure, ambayo ni kama miundombinu ya barabara tunayojua, ila hapa ni miundombinu ya kidijitali inayowezesha bunifu mbalimbali kufanyika.

Sisi kama Tanzania tumepiga hatua kubwa katika eneo hili, na kutokana na hilo, kupitia wadau wa maendeleo ambao tunashirikiana nao, tulikuwa na majadiliano ya jinsi tunavyoweza kushiriki mafanikio yetu na kusaidia wenzetu wa Afrika kufanikiwa kama sisi.

Mheshimiwa Mgeni Rasmi, kwa kuwa tunatambua soko huru la Afrika linajengwa, Tanzania tumekuwa kinara wa kutengeneza teknolojia hii ya Stack ambayo umeisikia. Tumeielezea na tuko tayari kuanza kubadilishana taarifa na nchi nyingine, haswa kwenye masuala ya kuvuka mipaka.

Katika majadiliano, tulizingatia jinsi tulivyofikia mafanikio haya na namna ya kushiriki na nchi nyingine ili soko hili huru la Afrika liweze kufanya kazi vizuri. Na sehemu ya mwisho ya majadiliano ilikuwa ni jinsi gani tunaweza kuhamasisha maendeleo ya akili bandia na kushirikiana na wenzetu ili Tanzania iwe kitovu cha teknolojia hii. Tunalenga kutengeneza kampuni nyingi zinazoongozwa na vijana ambazo zinaweza kutoa huduma ndani na nje ya mipaka ya Tanzania, na ikiwezekana duniani kote.

Kitu kikubwa sana tulichokifanya, Mheshimiwa Mgeni Rasmi, kama ulivyoona jana, ni jinsi vijana wa Chuo Kikuu cha Dar es Salaam walivyoonyesha umahiri wao kwenye Robotics walizotengeneza. Ilikuwa inachukua muda kidogo roboti hizo kuelewa Kiswahili, lakini sasa tumetia saini makubaliano na taasisi moja ya Italia, ambayo itatusaidia kutengeneza mfumo uitwao Large Language Model ya Kiswahili. Mfumo huu utawezesha roboti hizo kuzungumza Kiswahili kama tunavyoongea sote, na hili ni jambo kubwa kwetu.

Kwanza, linafanya Kiswahili kuwa lugha muhimu zaidi katika eneo la akili bandia duniani na inatoa nafasi ya lugha hii kutumika popote duniani. Mfumo huu utakapokamilika, utafungua fursa kubwa za ubunifu zaidi, kwani utaweza kutengeneza modeli kwa ajili ya matumizi mbalimbali, kama vile kwa walimu, maafisa ugani, na maeneo mengine maalum. Kwa hivyo, tumepiga hatua kubwa sana, na tunaelekea vizuri.

Ningependa kueleza wale waliotuunga mkono kufikia hatua hii ya mafanikio. Wafadhili wetu wakuu ni: Huawei, UCSAF, FSDT, UNDP, UNCDF, Umoja wa Ulaya (EU), TTCL, na Liquid Technologies. Huawei amekuwa mfadhili mkuu na thabiti kwenye makongamano yote tuliyofanya. Pia, tumekuwa na maonesho kutoka kwa makampuni yafuatayo: Liquid Intelligence Technologies, Maisha Computers, e-Government Authorities (e-GA), TTCL, SoftTech Consultancy, Q-Soft, CyberGen Company Limited, FlashNet, Wizara ya Habari, Mawasiliano na Teknolojia ya Habari, UCSAF, Huawei, Isaka Tanzania Chapter, Tigo Tanzania, Tanzania Portal Authority, Shirika la Posta, Boharia ya Madawa, Umoja wa Ulaya, na Smart Africa Group.

Kongamano hili limefanikiwa pia kwa msaada wa Smart Africa Group na Bluefin Technologies, ambao wameshiriki nasi kuhakikisha kongamano linakuwa bora. Mheshimiwa Mgeni Rasmi, kuna jambo la kipekee ninalotaka kuwasilisha. Tulipata ufadhili wa aina yake kutoka UNDP, ambao uliwawezesha vijana 50 wenye startups zao kuonyesha miradi yao nje ya ukumbi. Vijana hawa wameonyesha mafanikio makubwa sana.

Ningependa kusema kwamba, pamoja na kuwa na makampuni makubwa yanayofanya maonesho, pia tumekuwa na vijana wengi wenye kampuni zao za startups hapa Tanzania, vijana hawa 50 ni miongoni mwa wengi ambao wamechukua fursa hii kubwa ya kiteknolojia nchini Tanzania na kuanzisha kampuni zao.

Ninashukuru sana kwa kunisikiliza Mheshimiwa Waziri Mkuu, Asante sana.

Mheshimiwa Waziri Mkuu, Viongozi wa Meza Kuu, Washiriki wa Kongamano, Mabibi na Mabwana. Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, Kazi Iendelee!

Mheshimiwa Mgeni Rasmi, kwanza napenda kumshukuru Mwenyezi Mungu mwingi wa rehema kwa kutupa afya njema na kutuwezesha kushiriki kilele cha Kongamano la Nane la Mwaka wa Tehama. Pia ningependa kutoa shukrani za dhati kwako, Waziri Mkuu, kwa kukubali kuwa Mgeni Rasmi kwenye kilele cha kongamano hili. Tunakushukuru sana!

Mheshimiwa Mgeni Rasmi, tulikuwa tumeandaa hotuba fupi ya kukukaribisha, lakini niseme kwa dhati, umekuja mapema na mengi tuliyopanga kuyasema umeyaona tayari kwenye mabanda. Wazungumzaji waliotangulia wamesema mengi, na vile vile tuliwasilisha presentation kwa njia ya video iliyozungumzia mafanikio makubwa ya kisekta ndani ya Wizara ninayoisimamia. Ukianzia na upatikanaji wa mtandao wa simu nchini, tumefikia asilimia 89 kwa mtandao wa 3G na asilimia 84 kwa mtandao wa 4G. Mtandao wa mkongo wa taifa umeenea hadi kilomita 13,820, na mtandao wa makampuni ya simu kupitia mfumo wa Corsoteum umejengwa kwa kilomita 1,592.

Mheshimiwa Mgeni Rasmi, kituo chetu cha mawasiliano na uhifadhi wa data, NIDC, tayari kimehamishiwa TTCL. Pia napenda kukuarifu kuwa Wizara imeanza maandalizi ya urushaji wa satellite, na mkakati wa miaka mitano kwa programu za anga za juu umeanza kuandaliwa. Haya maandalizi yanahusisha utungwaji wa sera, sheria, na mikataba ya kimataifa kuhusiana na masuala ya anga za juu.

Kwa upande wa miradi, Taasisi ya Teknolojia ya Dar es Salaam (DIT) imepata mradi wa utafiti wa kuwezesha urushaji wa satellite kwa kushirikiana na Umoja wa Mataifa kupitia taasisi ya United Nations Office for Outer Space Affairs (UNOSA) pamoja na Taasisi ya Anga za Juu ya Japan (JACSA).

Mheshimiwa Mgeni Rasmi, umeona pia kwenye banda la Wizara mfumo wa Anwani za Makazi (NAPA) na faida zake kwa taifa letu. Vilevile, umejionea jinsi Wizara inavyotekeleza maagizo ya Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, Dkt. Samia Suluhu Hassan, kwa kuhakikisha mifumo inasomana, kama vile Jamii Number, Jamii Malipo, na Jamii Exchange.

Kongamano hili la nane limefanyika chini ya kaulimbiu isemayo: “Kutumia Uwezo wa Akili Bandia na Robotics kwa Ajili ya Mapinduzi ya Kiuchumi na Kijamii.” Kama ulivyopokea taarifa, kongamano limefanyika kuanzia Jumapili, na leo tumekualika kulifunga. Kaulimbiu hii inaweka msingi wa matumizi ya teknolojia zinazoibukia, kama vile akili bandia, robotics, na uchambuzi wa Big Data, katika kuleta maendeleo ya kiuchumi na kijamii nchini.

Mheshimiwa Mgeni Rasmi, leo hii utatoa tuzo kwa washindi wa mashindano ya vijana wa Afrika kuhusu Robotics na Akili Bandia (Artificial Intelligence and Robotics Competition). Pia, utatoa tuzo kwa vijana wa Kitanzania waliopata mafanikio kwenye mashindano ya kimataifa kuhusu teknolojia hizi. Hii ni fursa kubwa kwa taifa letu, kwani mashindano haya yanafanyika kwa mara ya kwanza barani Afrika, na Tanzania imechaguliwa kuwa mwenyeji wa kilele cha mashindano haya, yaliyoratibiwa na Taasisi ya Maendeleo ya Afrika (AUDA–NEPAD).

Mheshimiwa Mgeni Rasmi, Serikali imeanza ujenzi wa Chuo cha Teknolojia ya Kidigitali (Digital Technology Institute) kule Nala, Dodoma, ambacho kitakuwa kituo cha mafunzo ya vitendo kwenye teknolojia zinazoibukia.

Mheshimiwa Mgeni Rasmi, kazi yangu kubwa ni kukuomba masuala yafuatayo:

• Tunakuomba upokee zawadi ya Mheshimiwa Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, Dkt. Samia Suluhu Hassan, kutoka AUDA–NEPAD.

• Tunakuomba upokee zawadi kutoka Wizara ya Habari, Mawasiliano, na Teknolojia ya Habari, ambayo ni mfano wa chuo kitakachojengwa Nala, Dodoma. Tunakuomba utuombee kwa Mheshimiwa Rais ili chuo hiki kiitwe Dr. Samia Suluhu Hassan Digital Technology Institute.

• Tunakuomba upokee zawadi yako kutoka Wizara ya Habari, Mawasiliano, na Teknolojia ya Habari, ambayo ni mfano wa satellite, ikiwa ni ishara ya mwanzo wa safari ya utekelezaji wa programu ya miaka mitano ya masuala ya anga za juu, ijulikanayo kama "From Mount Kilimanjaro, the Peak of Africa, to Space."

• Tunakuomba utoe tuzo, vyeti, na zawadi kwa washindi.

• Mwisho, tunakuomba ulihutubie hadhara hii iliyokusanyika mbele yako.

Mheshimiwa Waziri Mkuu, kwa heshima na taadhima, sasa nakukaribisha kuanza na shughuli hizo niliyotangulia kuyataja, na baada ya hapo uzungumze na hadhara iliyoko hapa. Mheshimiwa Waziri Mkuu, karibu sana!

Mshereheshaji kisha alimkaribisha Waziri Mkuu kwa ajili ya kuanza shughuli za utoaji wa zawadi, akianza na zawadi ya kwanza mpaka zawadi kwa Waziri Mkuu. 

Baada ya hapo, Mshereheshaji (M.C) alimkaribisha Dada Yvonne kutoa maelezo mafupi kabla ya kuanza kwa shughuli za utoaji zawadi.

Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, Kazi Iendelee!

Tanzania Oyee, haya tukae!

Mheshimiwa Jerry Slaa, Waziri wa Habari, Mawasiliano, na Teknolojia ya Habari, Mheshimiwa Albert Chalamila, Mkuu wa Mkoa wa Dar es Salaam, Mheshimiwa Marry Prisca Mavundi, Naibu Waziri wa Habari, Mawasiliano, na Teknolojia ya Habari, Mheshimiwa Godfrey Mollel, Naibu Waziri wa Afya, Ndugu Mohammed Hamis Abdula, Katibu Mkuu wa Wizara ya Habari, Mawasiliano, na Teknolojia ya Habari, Ndugu Nicholas Mkapa, Naibu Katibu Mkuu wa Habari, Mawasiliano, na Teknolojia ya Habari.

Natambua uwepo wa makatibu wakuu kutoka wizara mbalimbali na manaibu katibu wakuu, wakuu wa vyombo vya ulinzi na usalama waliopo hapa. Dr. Nkundwe Moses Mwasaga, Mkurugenzi Mkuu wa Tume ya TEHAMA, Menejimenti, Wawakilishi wa wizara na taasisi mbalimbali za serikali, Mheshimiwa Suleiman Kakoso, Mwenyekiti wa Kamati ya Kudumu ya Bunge ya Miundombinu, Waheshimiwa Wabunge, Wajumbe wa Kamati ya Kudumu ya Bunge inayoshughulikia miundombinu, Waheshimiwa Mabalozi kutoka nchi mbalimbali, Bwana Tobias Makoba, Mkurugenzi Mkuu wa Habari na Msemaji wa Serikali, uongozi na uwakilishi wa makampuni mbalimbali ya TEHAMA, wawekezaji wa miundombinu na huduma za TEHAMA waliopo hapa ndani, wataalamu mbalimbali wa TEHAMA ambao pia mko nasi, wabunifu wa huduma za kidijitali, tumewaona kwenye mabanda, viongozi wa madhehebu ya dini tunawashukuru kwa dua zenu, wanahabari, mabibi na mabwana… Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, Kazi Iendelee!

Ndugu washiriki, na mimi niungane na viongozi wa dini kumshukuru Mwenyezi Mungu, mwingi wa rehema, kwa kutupa afya njema na kutuwezesha kukutana hapa jijini Dar es Salaam, Tanzania, tukiwa tumetoka maeneo mbalimbali ndani na nje ya nchi, kwa ajili ya kuhudhuria Kongamano la Nane la Mwaka 2024 la TEHAMA hapa jijini Dar es Salaam. Lakini pia, nitumie nafasi hii kumpongeza sana Mheshimiwa Jerry Slaa, Waziri wa TEHAMA, kwa kusimamia vyema dhamana ya habari, mawasiliano, na teknolojia ya habari, pamoja na maandalizi ya kongamano hili muhimu.

Nafahamu kwamba mafanikio katika sekta unayoisimamia, Mheshimiwa Waziri, yanatokana na ushirikiano mzuri uliopo kati yako, timu yako ya wizara, pamoja na viongozi mbalimbali kutoka sekta binafsi. Nitumie nafasi hii kuwapongeza sana sekta binafsi kwa ushiriki wenu na kwa kuiunga mkono serikali yetu kwenye maandalizi ya kongamano hili. Pia, niendelee kuwapongeza washiriki wote kwa kutenga muda wenu na kuja kushiriki katika kongamano hili la kipekee.

Ninatambua kwamba hapa ndani tunao wageni kutoka nchi mbalimbali, na nawashukuru kwa kuja na ninawakaribisha wote. Pia nawasihi muendelee kushiriki nasi katika shughuli mbalimbali zilizopangwa kwa baadaye. Kwa kipekee kabisa, natoa shukrani za dhati kwa AUDA-NEPAD, ambao ndio walipendekeza Tanzania iwe mwenyeji wa kwanza wa mashindano ya vijana wa Afrika na kuonyesha ubunifu wao katika matumizi ya akili mnemba na roboti. Ninakiri kwamba hii ni fursa muhimu sana, na mimi nimepata nafasi ya kupita kwenye mabanda ya maonyesho na kuona jinsi vijana wa Tanzania na Bara la Afrika walivyoweza kubuni njia mbalimbali, hasa kwenye matumizi ya akili mnemba na roboti. Hongereni sana!

Ndugu washiriki, ni matarajio yangu kwamba wataalamu wote waliopo kwenye kongamano hili la nane mmejadili mambo mengi katika kipindi mlipokaa hapa, na yote mliojadili yamejikita katika namna teknolojia itakavyoweza kutumika kuleta mapinduzi ya viwanda ya nne, tano, na sita, na hatimaye kuondoa mitizamo kinzani iliyopo katika jamii yetu.

Ndugu washiriki, kama mnavyofahamu, Mheshimiwa Dr. Samia Suluhu Hassan ndiye aliyekuwa amealikwa kuwa mgeni rasmi kwenye kongamano hili. Kutokana na majukumu yake mengi ya kitaifa, ameniagiza kuja kumwakilisha. Pamoja na kuniagiza kumwakilisha, ametuma salamu nyingi sana kwenu, akiwatakia kila la kheri katika kongamano hili, ambalo anaamini limekuwa na mafanikio. Mmefanya mapitio ya maeneo yote muhimu, mafanikio yenu, changamoto zenu, na pia mmekuja na hatua au suluhisho za changamoto hizo, hasa katika matumizi ya TEHAMA. Salamu hizi zinajumuisha pia salamu kutoka kwa Mheshimiwa Dr. Phillip Mpango, Makamu wa Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, ambaye naye ana imani kwamba kongamano hili limetoa suluhisho zinazohitajika kufuatia changamoto mlizokabiliana nazo katika kipindi kilichopita, kuhusu masuala ya TEHAMA.

Kwa niaba ya Mheshimiwa Rais, nitumie nafasi hii kuwakaribisha wageni wetu wote. Karibuni sana Tanzania, nchi yetu iko salama, Watanzania wana upendo, na ni wakarimu. Watanzania wanajivunia kuwa na ninyi hapa, kwani mnapata nafasi ya kubadilishana uzoefu, hasa katika masuala ya TEHAMA. Karibuni sana wote hapa nchini!

Ndugu washiriki, moja ya mambo yanayovutia katika kongamano hili ni kauli mbiu yake: Kutumia uwezo wa akili mnemba na roboti kwa ajili ya mapinduzi ya kiuchumi na kijamii. Kauli mbiu hii ni halisi kwa sababu inawiana na azma ya serikali ya awamu ya sita, ya kuleta tija kwa wananchi kupitia mabadiliko ya teknolojia.

Kauli mbiu hii imekuja wakati muafaka ambapo dunia inafanya jitihada kubwa za kukuza teknolojia na kuongeza matumizi yake ili kuinua uchumi na ustawi wa jamii yetu. Kama mnavyofahamu, dunia inazidi kupiga hatua kwenye matumizi ya TEHAMA, ambayo yanachochea mapinduzi ya viwanda ya 4, 5, na 6. Sina shaka kwamba sote tunaendelea kushuhudia mabadiliko haya ya teknolojia katika maeneo tulipo, na tofauti kubwa kutoka tulikotoka. Pia, kuibuka kwa teknolojia kama akili mnemba na roboti kumeweka ajenda muhimu katika kila sekta.

Kutokana na ukweli huo, ni lazima taifa kujipanga vizuri ili kuendana na mabadiliko haya ya teknolojia bila kuathiri misingi tuliyonayo. Ndugu washiriki, nitumie nafasi hii kueleza jitihada za serikali yetu ya awamu ya sita katika kuimarisha TEHAMA. Serikali yetu, chini ya uongozi wa Mheshimiwa Dr. Samia Suluhu Hassan, Rais wetu, inatambua umuhimu wa TEHAMA katika kuleta mapinduzi ya kiuchumi na kijamii. Kwa hivyo, serikali inafanya jitihada makusudi kuhakikisha kuwa wananchi wananufaika na matumizi ya TEHAMA.

Moja ya jitihada hizo ni kujenga mifumo muhimu ya uendeshaji pamoja na mazingira wezeshi, ikianza na kisera na kisheria. Sheria hizi zimeunda kanuni ndani ya kila taasisi ili kuendeleza mifumo muhimu. Kama mnavyojua, serikali imekuwa ikiandaa makongamano ya kitaaluma ili kuhakikisha maarifa na ujuzi wa wana TEHAMA vinaongezeka. Natoa pongezi kwa Tume ya TEHAMA na Mkurugenzi Mkuu kwa kusimamia vyema masuala ya TEHAMA na maendeleo ya sekta hii nchini.

Jitihada zenu zimezaa matunda, na nilipita kwenye mabanda ya maonyesho na kuona mabadiliko makubwa sana. Mabanda mengi yalionyesha ubunifu wao, na kila ubunifu ulikuwa unaonyesha maendeleo kutoka miaka ya nyuma na hatua ambazo tumefikia sasa. Hongereni sana Mkurugenzi wa TEHAMA na taasisi yako kwa mafanikio haya!

Ndugu washiriki, sambamba na jitihada hizi, serikali tayari imeanzisha Bodi ya Ithibati na imeandaa mpango mkakati wa miaka 5, unaoanza mwaka wa fedha 2024/2025 hadi 2029/2030. Huu ni mkakati wa kuendeleza masuala ya anga za juu. Serikali inaendelea kutekeleza programu hii ili kufikia malengo ambayo tunatamani kuyaona.

Nimefarijika sana kusikia kwamba Taasisi ya Teknolojia ya Dar es Salaam (DIT) imefanikiwa kupata mradi mkubwa wa utafiti wa kuwezesha kurusha satellite, kupitia mradi unaosimamiwa na Umoja wa Mataifa kupitia shirika linalosimamia masuala ya anga za juu, United Nations Office for Outer Space Affairs (UNOOSA), kwa kushirikiana na Taasisi ya Anga za Juu ya Japan (JACSA). Hii ni hatua kubwa sana kwa taifa letu katika kuimarisha ushirikiano wa kimataifa na kuinua sekta ya teknolojia nchini.

Serikali pia inaendelea na utekelezaji wa mfumo wa anwani za makazi, ambao umekuwa wa manufaa makubwa kwa taifa. Kutokana na jitihada hizi, tumeona ongezeko la ukuaji wa huduma za TEHAMA, ikiwemo utumiaji wa huduma za simu kwa kasi zaidi. Hii inaonyesha jinsi serikali inavyoweka msisitizo mkubwa katika kukuza sekta ya teknolojia nchini.

Ndugu washiriki, kama mtakumbuka, Mheshimiwa Dr. Samia Suluhu Hassan, Rais wa Jamhuri ya Muungano wa Tanzania, alizindua mkakati wa kiuchumi wa kidigitali. Moja ya nguzo muhimu katika mkakati huo ni utambuzi wa raia, ambao utawezesha utoaji wa huduma kwa njia za kidigitali. Ili kuhakikisha mkakati huu unatekelezwa kwa mafanikio, imepangwa kuwa kila raia awe na namba ya pekee ya utambulisho itakayomuwezesha kupata huduma mbalimbali za kiuchumi na kijamii, kutoka serikalini na hata sekta binafsi.

Serikali imeweka wazi kuwa Namba ya NIDA ndiyo itakuwa Namba Jamii, ambayo itatumika kwa utoaji na upokeaji wa huduma mbalimbali hapa nchini. Kwa msingi huu, nawahimiza Watanzania wenzangu kuhakikisha mnapata Namba ya NIDA ili muweze kufaidika na huduma hizi.

Lengo la serikali ni kuhakikisha kila mmoja anatambulika, sambamba na kutambua sekta rasmi ili kufikia matumizi ya kidigitali katika nyanja mbalimbali hapa nchini. Hatua hii itasaidia sana katika kuchangia pato la taifa letu. Pia, hatua hii itachochea kupunguza matumizi ya fedha taslimu, kwani watu wataweza kulipa kwa kutumia namba hiyo hiyo. Hii itapunguza hatari za unyang'anyi wa fedha taslimu na changamoto zingine zinazotokana na kushika fedha.

Tutaanzisha utaratibu wa kutumia QR Codes, ambao utachochea ukuaji wa uchumi wa kidigitali. Kwa hivyo, nawasihi Watanzania kuhakikisha wanapata vifaa vya kidigitali kama vile simu na kadi za kielektroniki, ili kufikia hatua ambayo tunahitaji kama taifa.

Ndugu washiriki, lengo la namba hii ya jamii ni kuifanya mifumo ya TEHAMA kusomana na kubadilishana taarifa kwa urahisi. Mifumo ikisomana, inarahisisha utoaji wa huduma za kijamii, kiuchumi, na hata kiusalama. Hii itakuwa rahisi kwa watumiaji wote, kwani ukiwa na namba hii pamoja na kadi yako, itakuwa rahisi kufanya mawasiliano kwenye sekta zote, iwe ni sekta za kifedha au nyinginezo, hivyo kurahisisha mawasiliano na huduma kwa wananchi.

Kutokana na umuhimu huo, taasisi za umma na binafsi zinapaswa kuhakikisha kwamba mifumo yao yote ya ndani inasomana, na lazima zibadilishane taarifa na NIDA ili kufikia lengo lililokusudiwa. Hii inajumuisha pia sekta binafsi. Wewe kama mtumishi wa umma, unaweza kuwasiliana na kampuni inayouza bidhaa au huduma mbalimbali. Mfano mzuri ni taasisi kama mabenki na maeneo yote yanayohitaji kupata na kutoa taarifa.

Serikali kwa upande wetu, tunaendelea kuboresha mfumo wa kubadilishana taarifa, ujulikanao kama Jamii Exchange, ambao upo chini ya Wizara ya ICT. Ni muhimu wote kuhakikisha utekelezaji wa agizo la Mheshimiwa Rais la kuunganisha mifumo yote unakamilishwa kwa wakati uliopangwa.

Ndugu washiriki, mabadiliko ya kidigitali hayakwepeki kwa sasa. Safari hii ya mabadiliko ya kidigitali haitamuacha mtu yeyote nyuma, hususan katika mfumo wa kifedha jumuishi, ambao ni muhimu sana.

Kama mnakumbuka, serikali ilizindua mfumo wa N-Card mwaka 2020, na hadi sasa umeweza kuunganisha wananchi zaidi ya milioni 4. Mfumo huu umesaidia sana kuokoa fedha ambazo zingepotea kwenye vituo vya usafiri kama vile Magogoni kwenye kivuko, na pia kwenye viwanja vya michezo. Wanunuzi wa tiketi za michezo hutumia N-Card, ambapo tiketi hutangazwa wiki kadhaa kabla ya mechi na zinapouzwa zote, uwanja unajaa kabisa kabla ya siku ya tukio.

Mfumo huu umeongeza wigo wa ukusanyaji wa mapato kwenye maeneo mbalimbali, mfano, Magufuli Bus Terminal na viwanja vya michezo, na hii ni hatua kubwa ambayo tunapaswa kujipongeza kama Watanzania kwa sababu tumeenda mbele zaidi.

Ninatoa wito kwa Wizara kuhakikisha kwamba maeneo yote ambayo serikali imewekeza na yanahitaji kutumia mfumo wa N-Card, ambao sasa mmeuita Jamii Card, yanafuata utaratibu. Mfumo huu ni muhimu sana katika kuokoa upotevu wa fedha za serikali na kuwasaidia wananchi kutotembea na fedha taslimu, badala yake kutumia fedha kidigitali.

Endeleeni kufuatilia matumizi ya mifumo hii na kuhakikisha inaimarishwa, huku mkipanua wigo wa mifumo ya taasisi za ndani na nje ili ziweze kusomana.

Ndugu washiriki, masuala ya Tehama ni mtambuka, na huu ni msukumo kwa kila nchi, jumuiya za kikanda, na kimataifa kuendelea kuandaa mipango mbalimbali kuhusu teknolojia zinazochipukia. Umoja wa Afrika tayari umeweka mikakati inayochochea matumizi ya teknolojia hizi pamoja na kuendeleza ujuzi na utaalamu. Katika eneo hili, tafiti na uwekezaji vinahitajika kwa kiwango kikubwa.

Taifa letu, kama sehemu ya jumuiya hizi za kikanda na kimataifa, lina wajibu wa kubuni mikakati mbalimbali na kuhakikisha tunakwenda sambamba na maendeleo haya ya teknolojia ili tusiachwe nyuma. Leo tunapoenda katika nchi nyingine, tunaona wenzetu hawatumii fedha taslimu madukani, wanatumia kadi. Wakati mwingine tunaona kama changamoto, lakini hatuna sababu ya kuendelea kuachwa nyuma. Tunatakiwa kwenda kwa kasi sawa na wao ili tuweze kushiriki kikamilifu kwenye uchumi wa kidigitali.

Kwa hiyo, nawaagiza wataalamu wetu, Mkurugenzi Mkuu wa TCRA, e-GA, na Katibu Mkuu wa Wizara kuhakikisha kwamba hili linakamilika haraka. Lengo ni kwamba kila Mtanzania awe na kadi ambayo ataweza kuitumia kwenye matumizi yake ya kila siku, na fedha zitaendelea kubaki benki kwa usalama.

Ripoti za sasa zinaonyesha kuwa katika karne ya 21, matumizi ya akili mnemba na robots yanazidi kuongezeka kwa kasi. Ili kufikia malengo ya ajenda ya mwaka 2030 na mkakati wa uchumi wa kidigitali wa mwaka 2034, tunahitaji kuongeza juhudi na ubunifu zaidi katika matumizi ya teknolojia hizi ili kutoa huduma bora na zenye ufanisi zaidi. Hii ni fursa muhimu kwa ajili ya kuimarisha uchumi wa kidigitali si tu hapa nchini, bali pia kwa nchi nyingine za Afrika ambazo tayari zimeshaingia kwenye uchumi huu.

Nimefurahi sana leo kuona vijana wa Kiafrika wakipewa zawadi kwa ushindi wao kutokana na tafiti na mifumo ya kidigitali waliyoibuni, ambayo tayari inafanya kazi. Tunawatia moyo vijana wengine kuendelea kuwa wabunifu, huku serikali ikiendelea kukamilisha jengo la wabunifu wa kidigitali, ambapo kila mmoja atakuwa na fursa ya kuingia na kufanyia kazi mawazo yake.

Nimefurahi pia kuona Wizara ya ICT imetengeneza mfumo ambapo mtu na ubunifu wake anaweza kuuweka kwenye mfumo, na vijana wengine wakaona ubunifu huo, wakatoa mchango wao. Kila mmoja anaweza kuchangia mawazo ya namna ya kuboresha zaidi na kupata kitu bora zaidi. Haya ndiyo maendeleo tunayoyahitaji!

Hii mifumo ya N-Card na mingine ambayo tumeanza kutumia sasa imetengenezwa na Watanzania wenyewe. Nataka niwaeleze jambo, mwaka 2016/2017 nilienda Kenya, na mwaka 2019, nilienda Rwanda. Kenya wameweza kutengeneza iPads, yaani vishkwambi, na mtaalamu aliyetengeneza hicho kishkwambi ni Mtanzania. Hata yule aliyeenda Rwanda, ni Mtanzania. Wamefanikiwa kutengeneza vishkwambi, lakini sisi ambao tumewazalisha wataalamu hawa, bado hatujatengeneza vyetu.

Sasa ni wakati wa kwenda kwa kasi sana. Lazima twende spidi na sisi wenyewe tutengeneze vyetu, kupitia wataalamu wetu kwa sababu tumeshadhihirisha uwezo wetu katika ukanda wa Afrika Mashariki. Kama tumetoa wataalamu walioenda kutengeneza Rwanda na Kenya, kwanini sisi wenyewe tusitengeneze?

Wizara, tafadhali tengenezeni mpango mkakati wa kuwapata vijana wabunifu ambao wanaweza kubuni teknolojia zenye tija. Lakini pia simamieni tafiti zinazofanyika na zinatoa matokeo, ili wataalamu wetu wapate fursa za kutengeneza bidhaa ambazo zitafika kwa jamii na kuanza kutumika.

Ndugu washiriki, ni wazi kuwa jitihada nyingi zinafanywa na nchi za Kiafrika kupanua wigo wa matumizi ya teknolojia, na zinaleta mfano mzuri kwa nchi nyingine ambazo bado hazijaanza kuiga. Mfano mzuri ni utoaji wa vitambulisho vya kidigitali, ujenzi wa miji janja (smart cities), na uboreshaji wa huduma za afya, usalama, kilimo, na mengine mengi, kama ambavyo leo tunashuhudia ushindi wa wabunifu waliogusa maeneo haya. Huu ni ushahidi kwamba teknolojia zinazoibuka zinatoa fursa kwa serikali na wadau wengine kupanga mikakati mipya kwa ajili ya wananchi wetu.

Tafiti zinaonyesha kuwa hadi kufikia mwaka 2030, shughuli nyingi za kijadi zitaboreshwa na kufanywa kidigitali. Matumizi ya teknolojia hizi yanaweza kuleta changamoto za kiutamaduni, kimaadili, na masuala ya faragha, lakini hatuwezi kuachwa nyuma kwa hofu ya changamoto hizi. Muhimu ni kuhakikisha sera, sheria, na kanuni zinaboreshwa ili kulinda watumiaji wa kidigitali, kuzuia matumizi mabaya, na kuheshimu mila na desturi zetu. Hili ni jambo muhimu sana.

Kutokana na hayo, serikali na wadau wote lazima tuwe na mikakati thabiti, kama mnavyofanya leo kwenye kongamano hili. Ni muhimu kuzingatia masuala ya matumizi mabaya ya kidigitali yanayofanywa na wachache, ambayo yanaweza kuharibu mwelekeo wa teknolojia hii.

Serikali kwa kutambua hili, imeendelea kuweka mifumo ya kisera, sheria, na taasisi kama ifuatavyo:

Kwanza, imefanya mapitio ya Sera ya Tehama ya mwaka 2016 kwa kuongeza masuala mbalimbali, ikiwa ni pamoja na teknolojia zinazoibuka na startups kwenye masuala ya Tehama. Maandalizi ya kutunga sheria maalum za Tehama yanaendelea, na Mwenyekiti wa Kamati ya Kudumu ya Bunge, Mheshimiwa Kakoso, ameeleza kuwa tayari zipo sheria ambazo zimeshasomwa kwa mara ya kwanza ili tupate sheria kamili kwenye eneo la Tehama. Kamati hiyo na wabunge wataendelea kushirikiana kwa ajili ya maboresho ya sheria hizo.

Wadau wamepata nafasi ya kuchangia, na wataendelea kuchangia huku maboresho yakiendelea kufanyika. Kamati chini ya mwenyekiti na waheshimiwa wabunge waliopo hapa wataendelea kuhakikisha kwamba hili ni jukumu letu ndani ya Bunge. Hili ni jambo ambalo linahitaji ushirikiano na umakini mkubwa.

Pili, tumeanzisha Tume ya Ulinzi wa Taarifa Binafsi. Hatua hii ni muhimu sana, hasa katika nyakati hizi ambapo teknolojia zinavyoendelea kukua, masuala ya faragha na usalama wa taarifa yanazidi kuwa ya muhimu. Tume imejiimarisha kwenye eneo hili ili kuhakikisha taarifa za watu binafsi zinapata ulinzi wa kutosha. Tume hii itaendelea kufuatilia kwa karibu ili kuzuia athari zinazoweza kujitokeza kutokana na matumizi mabaya ya taarifa za kibinafsi.

Tatu, kwenye maboresho ya kisera na sheria, tumeandaa mkakati wa uchumi wa kidigitali, unaojulikana kama Tanzania Digital Economic Strategy Framework kwa miaka 10, kuanzia mwaka 2024 hadi 2034. Mkakati huu umebainisha malengo mbalimbali ambayo kama nchi tunatarajia kuyatekeleza ili kufikia uchumi wa kidigitali. Huu ni msingi wa maendeleo ya kidigitali nchini, na unatoa mwongozo kwa serikali na wadau wake kuwekeza kwenye ujenzi wa miundombinu ya mawasiliano ambayo ina uwezo wa kubeba teknolojia mpya zinazoibuka. Teknolojia hizi, ambazo tayari zimefanyiwa utafiti, zinatakiwa kuendana na mahitaji ya sasa ya kijamii na kiuchumi.

Tunataka tuimarishe zaidi tafiti hizi ili zichangie kwenye maendeleo ya teknolojia nchini, pamoja na kuchochea uwepo wa ubunifu mbalimbali wa kidigitali unaolingana na mahitaji halisi ya wakati huu. Hatua hizi pia zitaimarisha usalama wa mifumo na data zetu, jambo ambalo ni msingi muhimu kwa maendeleo ya teknolojia na uchumi wa kidigitali kwa ujumla.

Nne, kuwekeza rasilimali nyingi katika kukuza tafiti ni eneo ambalo tumeweka msisitizo mkubwa kwa sababu linatoa fursa kwa vijana wa Kitanzania kubuni kazi mbalimbali, bila kujali umri wao. Wanafunzi kutoka shule za msingi, sekondari, vyuo vikuu, na vyuo vya kati wote wanapaswa kushiriki katika ubunifu huu.

Ninataka tuendelee kuwahamasisha vijana hawa kufanya ubunifu, hasa katika bidhaa mpya za Teknolojia ya Habari na Mawasiliano (Tehama). Ni muhimu kuanzisha vituo vya Umahiri vya Tehama, ICT Centres. Ili kufanikisha jambo hili, serikali tayari imeshadhamiria kuanzisha chuo maalum cha ubunifu wa Tehama ndani ya jiji la Dodoma na mkoani Kigoma. Hatua hii inalenga kutanua wigo wa matumizi ya Tehama, na itachochea sana shughuli za kiuchumi na kijamii, hivyo kuchangia maendeleo ya taifa letu.

Kama nilivyotangulia kusema, kazi kubwa tayari imeshafanywa, ikiwa ni pamoja na kuanzishwa kwa utambuzi wa kidigitali ambao umepewa jina la Jamii Number, utakaotumika katika mifumo ya kutolea huduma. Serikali itaendelea kuijengea uwezo Tume ya Tehama ili iweze kuendelea kuratibu na kuhamasisha shughuli mbalimbali za ubunifu za kidigitali kote nchini. Hii ni kazi muhimu ya Tume yetu ya Tehama.

Kama ambavyo mmeona, Tume imeanza kazi yake vyema, na ni matarajio yetu kwamba serikali itaongeza msukumo katika kuhakikisha tunafikia mapinduzi ya kidigitali. Mkurugenzi Mkuu alivyokuja hapa, alieleza kwamba kongamano hili lilikuwa na malengo ya kuhamasisha na kutoa mwanga juu ya sekta ya kidigitali. Natoa wito kwa kila mmoja wenu kuhakikisha anajitolea na kujiunga na mapinduzi haya ya kidigitali, kwa ajili ya maendeleo yetu sote.

Kabla sijahitimisha hotuba yangu, nitumie nafasi hii kuweka msisitizo katika maeneo mengine kadhaa. Eneo la kwanza, Wizara, hakikisheni matumizi ya Tehama katika kutoa huduma yanaimarika. Biashara na uzalishaji lazima uongezeke, uwazi wake, ufanisi, na uboreshaji wa maisha ya wananchi kiuchumi na kijamii ni jukumu mnatakiwa kulisimamia.

Pili, Wizara pamoja na wadau wote tekelezeni maelekezo yaliyotolewa na Mheshimiwa Rais kuhusu kuunganisha mifumo yote ya Tehama. Kuna haja ya kufuatilia sasa, kila taasisi je, imeunganisha mifumo na serikali? Tuanze na taasisi ambazo tunafanya nazo kazi wakati wote, hiyo ni mahali pa kuanzia. Kwa kufanya hivyo, tutakuwa tumejiunganisha vizuri.

Tatu, Wizara ikishirikiana na Wizara ya Nishati, itekelezeni kwa wakati ujenzi wa Chuo cha Tehama mkoani Kigoma ili kianze kazi yake. Wizara ya Nishati nayo ina mpango wa kuimarisha chuo hicho kwa pamoja nanyi.

Wizara vilevile inapaswa kusimamia na kuhakikisha ujenzi wa vituo vya ubunifu (Innovation Hubs) katika mikoa iliyokubalika kuanzishwa. Mtenge bajeti inayohitajika, na kama mnashirikisha mamlaka ya serikali za mitaa, mfanye hivyo ili kujenga hizo hubs kwenye mikoa yetu. Hili litasaidia kuharakisha kuwa na majengo mara moja!

Kwa Tume ya Tehama, kamilisheni mchakato wa kuanzisha kituo cha kutengeneza na kuboresha vifaa vya Tehama, yani ICT Refurbishment and Assembly Centre. Hakikisheni hilo, kwa sababu programu mnayo!

Tume, muendelee kuboresha mfumo wa kuwatambua na kuwasajili wataalamu wa Tehama nchini. Ni lazima tuwe na mfumo wa kuwatambua wataalamu hawa. Wengi waliokuwepo hapa hawatambuliki kama wataalamu wa Tehama, hivyo lazima mbuni mfumo huo. Kama mlieshaanza, vizuri. Na kama hamjaanza, anza sasa. Muanze tu na hawa walio kwenye kongamano, msajili hawa kwanza pamoja na wale walioshinda. 

Wanapata nafasi ya kutafuta viongozi wao kwa kuanzia. Lakini kama mmeshafanya, muendelee. Ni muhimu muwaandikishe tuwatambue wako wapi na wanafanya nini.

Muweke mkakati wa kutembelea kwenye mashule huko, kuhamasisha vijana walioko shuleni: vyuo vikuu, vyuo vya kati, kwenye ngazi za sekondari ya juu na ile ya chini, pia shule za msingi. Hii itasaidia sana kuhakikisha kuwa tunatambua na kuwaibua wengine. Aidha, tembeleeni maonyesho yanayoandaliwa na Wizara ya Elimu, yale ya ubunifu ambapo vijana wengi hutengeneza kazi zao.

Kwa wananchi ambao hawajapata namba za NIDA, muende mkajiandikishe sasa. Namba hii ni muhimu sana, hususani katika wakati huu tunapoanza kutumia mifumo ya digitali ambayo inasomana na NIDA. Ni muhimu kwenda kujiandikisha ila nawe pia usiachwe nyuma.

Kwa hiyo, ndugu washiriki, yale niliyoyaeleza hapa ni muhimu yasimamiwe na tunataka tuone matokeo. Wakati ule, tukiwa tunataka mrejesho, tupate mrejesho.

Natambua kuwa mmenisikia, mmejifunza mengi, na mmejadili kupitia kongamano lenu. Sisi kwa upande wa serikali, kupitia Wizara, tunasubiri mapendekezo yenu ambayo mmeandaa.

Kupitia hotuba yangu, ntakuwa mchoyo wa fadhila kama sitowashukuru kipekee kabisa wadhamini wote wa kongamano hili, kama ambavyo walitamkwa. Katibu Mkuu, na mimi nawapongeza, kwa sababu kongamano limefanikiwa kuwa na idadi kubwa ya washiriki. Ni mafanikio.

Na ninaamini, nyie ni wataalamu; kukusanyika kwenu hapa kumeweza kusimamia utaalamu wenu na mmejadili mambo mengi.

Kwa hiyo, baada ya kusema hayo, nataka kutangaza rasmi kwamba kongamano la nane la mwaka wa Tehama nchini Tanzania kwa mwaka 2024, limefungwa rasmi!

Asante sana!